نفس‌گیر به سبک هوای آلوده!

به گزارش یاقوت نیوز؛  خدیجه توسلی دینانی

با نزدیک شدن به فصل زمستان همواره بیشتر با پدیده آلودگی هوا مواجه می‌شویم و از افرادی بسیاری می‌شنویم که بازهم سرما و وارونگی هوا باعث تشدید این آلودگی‌ها شده است و یک توده‌هوای سرد شهر را می‌پوشاند و اجازه خروج گازهای سمی یا آلودگی‌های جوی را نمی‌دهد، به‌این‌ترتیب هوای آلوده در سطح شهر حبس می‌شود و تا زمانی که باران نیاید، هوا گرم‌تر نشود و باد مناسبی وزیدن نگیرد، این آلودگی نیز از بین نمی‌رود.

تلفات آلودگی هوا در ایران

میزان مرگ‌ومیر و تلفات براثر آلودگی هوا باورکردنی نیست. پاییز سال گذشته عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درباره مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال 1400 گفته بود: میانگین تعداد مرگ کل منتسب به‌مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 در بزرگ‌سالان بالاتر از 30 سال در 27 شهر موردمطالعه 20هزار و 837 نفر بوده است. در شهر تهران در سال قبل به‌طور میانگین مرگ شش هزارو 398 نفر منتسب به‌مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 است. نتایج نشان می‌دهد در سال 1400 به‌طور میانگین جزء مرگ کل منتسب به ذرات معلق در کشور برابر با59/12 درصد است که این جزء منتسب در شهرهایی نظیر اهواز، تهران، زابل، کرج، اصفهان و دزفول که با آلودگی هوای شهری و پدیده گردوغبار درگیر هستند، بالاتر از میانگین کشوری است. آن‌طور که شاهسونی گفته است، میانگین تعداد مرگ در سال 1400 به علت سرطان ریه در بزرگ‌سالان بالاتر از 30 سال درمجموع 27 شهر موردمطالعه به‌طور میانگین 513 نفر است. در شهر تهران به‌طور میانگین مرگ 161 نفر منتسب به‌مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 به علت سرطان ریه بوده است. در سال 1400 هزینه‌های مرتبط با مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ریه 201 میلیون دلار تخمین زده‌شده است. میزان خسارت اقتصادی مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان ریه منتسب به آلودگی هوا به نحو چشمگیری بیشتر از پنج سال قبل بوده است. اما هولناک‌ترین بخش این آمار، افزایش 87 درصدی مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال1400 است؛ «در سال 1400 تعداد همه مرگ‌های منتسب به‌مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 بیش از 87 درصد نسبت به سال 1399 افزایش یافت. این روند افزایشی در تمامی علل مرگ به علت مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 مشهود است». سال گذشته داریوش گل علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران نیز از میزان مرگ‌ومیر براثر آلودگی هوا آماری ارائه داده بود: «در سال 1400 در 27 شهر آلوده کشور، حدود 21 هزار مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا و 3/11 میلیارد دلار خسارت گزارش‌شده است». بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مجموع هزینه اقتصادی مرگ‌های ناشی از مواجهه با ذرات معلق در سال 1400 در شهر تهران به‌طور میانگین برابر با سه میلیارد 400 میلیون دلار است. نکته کلیدی این میزان خسارت بالا، آن است که اگر این مبلغ به‌جای هزینه کرد برای درمان و خسارت‌های وارده، در جهت جلوگیری از انتشار آلاینده‌ها استفاده شود، علاوه بر کنترل پیامدهای مرگ و بیماری منتسب، به بهبود کیفیت زندگی به شکل پایدار و اصولی منجر خواهد شد.

مرگ‌ومیر در جهان

مرداد امسال، مهر به نقل از مدیسون نت گزارشی منتشر کرد. در این گزارش آمده بود که تعداد سالانه مرگ‌های زودرس قلبی و سال‌های ناتوانی ناشی از آلودگی هوا با ذرات معلق PM بین سال‌های 1990 تا 2019، 31 درصد افزایش‌یافته است. مزدان بیش از رنان تحت تأثیر این شرایط هستند و 43 درصد افزایش مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا را تجربه کردند، درحالی‌که رنان افزایش 28 درصدی را تجربه کردند. همچنین گفته‌شده مناطقی که شرایط اجتماعی-اقتصادی بهتری داشتند، کمترین تعداد مرگ‌های ناشی از بیماری قلبی مرتبط با آلودگی هوا که به آلودگی PM نسبت داده می‌شود، داشتند. بااین‌حال، نرخ ناتوانی در میان مردم این مناطق نیز بیشترین میزان بود. بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از سه میلیون نفربر اثر تنفس در شهرها جان خود را از دست می‌دهند و اگر اقدامی در این زمینه انجام نشود، این میزان تا سال 2050 میلادی تا دو برابر افزایش می‌یابد. همچنین همه بار آلودگی هوابر نظام سلامت و اقتصادی کشورها قرار دارد. ناگفته نماند که سازمان جهانی بهداشت در سال 2019 تخمین زده بود که آلودگی هوای آزاد و داخل منزل در مناطق شهری و روستایی سالانه منجر به بروز بیش از هفت میلیون مرگ زودرس در جهان می‌شود. همچنین بر اساس گزارشی در سال 2019 مشخص شد که در جهان به‌طور میانگین حدود 54 درصد از مرگ‌های زودرس مربوط به آلودگی هوا در فضای آزاد به دلیل بیماری ایسکمیک قلبی و سکته مغزی است. همچنین هفت درصد از مرگ‌ومیر زودرس ناشی از سرطان ریه و 19 درصد مرگ‌ومیر زودرس ناشی از بیماری مزمن انسداد ریوی مربوط به آلودگی هوا در فضای آزاد است.

خسارت 7 میلیارد دلاری آلودگی هوا به کشور

دبیر کل اتحادیه جهانی مبارزه با بیماری‌های ریوی بابیان اینکه آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ در کشور است گفت: آلودگی هوا سالانه 7 میلیارد دلار به کشور خسارت می‌رساند. محمدرضا مسجدی دبیر کل اتحادیه جهانی مبارزه با بیماری‌های ریوی گفت: آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ در کشور است که سالانه ۷ میلیارد دلار به مملکت خسارت می‌رساند. هرسال حدود ۲۰ هزار نفربر اثر آلاینده‌های هوا جان خود را از دست می‌دهند و موتورسیکلت‌ها مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در ایران هستند. وی افزود: تحقیقات اخیر نشان می‌دهد آلودگی هوا هرسال ۹ میلیون نفر را در دنیا به کام مرگ می‌کشد و از هر ۹ مرگ یک نفر به دلیل مشکل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. بااینکه میزان مرگ‌های ناشی از سکته بیش از آلودگی هواست اما یک‌سوم مرگ‌های ناشی از سکته مغزی نیز به دلیل آلودگی هوا است. مسجدی  در خصوص تعداد آلوده‌ترین شهرهای کشور گفت: میزان آلودگی هوا در ۲۷ شهر کشور بیش‌ازحد مجاز بود و در مواردی میزان آلودگی‌ها بیش از سه برابر حد مجاز بوده است. بیشترین شهرهایی که میزان آلودگی هوا رادارند عبارت‌اند از تهران، اهواز، مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، ایلام، سنندج، خرم‌آباد، اراک، کرج، کرمانشاه، آبادان، شهرکرد، یزد، ارومیه، کرمان، قزوین، بیرجند، قم، زابل، بجنورد، زنجان، بوشهر، اردبیل، زاهدان و دزفول که در برخی از این شهرها هم‌زمان با آلودگی هوای ناشی از سوخت، پدیده میزگردها نیز وجود دارد. مدیرعامل شبکه ملی پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر درباره مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در کشور افزود: مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در کشور موتورسیکلت‌ها و خودروهای فرسوده هستند. وی درباره آمار مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی در شهر تهران گفت: بر اساس اعلام وزارت بهداشت سالانه ۲۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در ایران وجود دارد. بیش از نیمی از جمعیت کشور در معرض آلودگی هوا قرار دارند و خسارات آلودگی هوا در ایران سالانه به ۷ میلیارد دلار می‌رسد. فقط در شهر تهران سالانه بیش از ۳۷۰۰ نفر به علت آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و خسارت این پدیده در تهران بالغ‌بر3/2 میلیارد دلار است. دبیر کل اتحادیه جهانی مبارزه با بیماری‌های ریوی با اشاره به راهکارهای کاهش آلودگی هوا گفت: مهم‌ترین راهکار کاهش آلودگی هوا در ایران اجرای قانون هوای پاک است که از سال ۹۶ تصویب‌شده و تاکنون اقدام جدی برای اجرای آن صورت نگرفته است.  مسجدی در خصوص راه‌حل‌های کاهش آلودگی هوا افزود: توسعه حمل‌ونقل شهری ازجمله مترو و بی‌آرمی، ترویج فرهنگ دوچرخه‌سواری، آزمایش جدی آلایندگی خودروها، نوسازی ناوگان تاکسیرانی، خروج کارخانه‌های آلاینده از شهرهای بزرگ، اصلاح کیفیت بنزین، توسعه فضای سبز شهری، ترویج استفاده از خودروهای برقی، جلوگیری از ماموت سوزی، نصب پالایه جاذب ذرات معلق و بازیابی کانالی است وسایل نقلیه ازجمله مهم‌ترین اقداماتی است که برای کاهش آلودگی هوا و مرگ و خسارت‌های اقتصادی بسیار بالای آن باید انجام شود.

روزهای هوای پاک چه طور افزایش پیدا می‌کند؟

سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور گفت: وقتی برای هوای پاک شاخص صفرتا ۵۰ مدنظر باشد، به این معناست که سایر روزها شهروندان هوای سالم تنفس نکردند، همچنین هنگامی‌که شاخص‌های کیفیت هوا عدد پایین‌تر از ۱۰۰ را نشان می‌دهد، بخشی از هوا پاک و قسمتی قابل‌قبول ثبت‌شده است. داریوش گل علیزاده، بابیان اینکه در حوزه هوا و تغییر اقلیم دو بحث وجود دارد که یکی از آن‌ها قانون هوای پاک است، افزود: این قانون از سال ۹۶ جایگزین قوانین نحوه جلوگیری از آلودگی هوا شد که در آن با احصای حدود ۱۷۶ تکلیف برای دستگاه‌ها به‌منظور تقویت ارزیابی عملکرد، سامانه‌ای طراحی‌شده و دستگاه‌هایی که در این قانون مکلف به اجرا هستند با وظایف خود آشنا شدند و در اختیار دولت و دستگاه‌های نظارتی قرارگرفته است. سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور درباره تصمیمات کارگروه آلودگی هوابر اساس وضعیت بسیار ناسالم ایستگاه‌های سنجش کیفی تصریح کرد: شاخص کیفی هوا از صفرتا ۵۰ هوای پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم (زرد)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ بسیار خطرناک (قهوه‌ای) را نشان می‌دهد. وی بابیان اینکه در فصل تابستان با ترکیبات آلی فرار ناشی از انتشارات بخارت بنزین و نیترات نیتروژن مواجه هستیم که با قرارگیری در وضعیت گرمای شدید خورشید به‌عنوان آلاینده ثانویه ازن تشکیل می‌شود، گفت: با اجرای طرح کنترل انتقال و بازیافت بخارت بنزین در جایگاه‌ها، انبازها و پایش نشت بخارت بنزین خودروها می‌توانیم آلایندگی‌های اولیه را نظارت کنیم و این میزان از آلایندگی‌ها را کاهش دهیم. گل علیزاده درباره اینکه با انباشت آلاینده‌ها که منشأ انتشار آن بیشتر، صنایع و منابع متحرک است و نقش بخش خانگی هم دور از انتظار نیست، در نیمه دوم سال با پدیده وارونگی دما مواجه می‌شویم، اظهار کرد: تعداد روزهای سالم و ناسالم به‌هیچ‌وجه شاخص صحیحی برای ارزیابی عملکرد نیست، نمی‌توانیم اگر همه روزها باد مناسب وزید و وارونگی دمایی نداشتیم‌، بگوییم اقدامات ما باعث شده است که آلودگی هوا نداشته باشیم، مانند سال ۱۳۹۷ که با باد و باران مناسب و وضعیت جوی مطلوب، کمترین روزهای ناسالم را تجربه کردیم. وی افزود: برای کاهش تشدید آلودگی هوا باید ضمن فعالیت‌های مستمر از بارگذاری‌های بیش از ظرفیت در کلان‌شهر خودداری کنیم و برخلاف سیاست‌های کاهش آلایندگی‌های هوا حرکت نکنیم. سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، منابع متحرک آلایندگی‌ها را شامل موتورسیکلت و خودروهای سواری و دیزلی دانست و گفت: بر اساس ذرات معلق کمتر از5/2 میکرون شاخص آلودگی در هوا، نقش آلایندگی‌های خودروهای دیزلی نسبت به خودروهای بنزینی و موتورسیکلت‌ها بیشتر است، بنابراین در اثر فعل‌وانفعالات روزانه و فعالیت خودروها، طی بازچرخش این ذرات نشسته در سطح زمین، غلظت آلاینده‌ها افزایش پیدا می‌کند. وی درباره راهکار افزایش روزهای سالم و پاک در کلان‌شهرها گفت: برخورداری از هوای پاک به‌عنوان نعمت خدادادی نیاز تمام انسان‌ها است و در قانون هوای پاک و اسناد بالادستی آمده است که باید از یک‌میزانی پیروی کنیم؛ برای مثال وقتی می‌گوییم در شهری بیش از ظرفیت بارگذاری صورت گرفته و تجمیع انتشار این آلاینده‌ها منجر به آلودگی شده است، نباید بارگذاری تازه‌ای در آن شهر ایجاد شود.

نویسنده: : خدیجه توسلی دینانی

منبع: یاقوت نیوز

برچسب ها: آلایندگی‌های زیست‌محیطی , فصل پاییز و زمستان , هوای آلوده , هوای کلان‌شهرها , یاقوت , یاقوت نیوز