نشاط و شادمانی، گمشده انسان معاصر

یاقوت نیوز؛ خدیجه توسلی دینانی

شادی و نشاط یکی از احساسات ریشه‌ای مثبت و از ضروری‌ترین خواسته‌های فطری و نیازهای روانی انسان است که نقش تعیین‌کننده‌ای در تامین سلامت فرد و جامعه داشته و از آنجا که شادی همواره با خرسندی، خوش‌بینی و امید و اعتماد همراه است، می‌تواند نقش مهمی در فرآیند سرعت بخشیدن به توسعه جامعه داشته باشد. امروزه نشاط اجتماعی از مولفه‌های رفاه اجتماعی به شمار می‌رود و بیش از مداخلات پزشکی و روانی به عوامل اجتماعی و اقتصادی وابسته بوده و در عین حال یکی از مفاهیم محوری توسعه پایدار است. از سال 2000 در سازمان ملل برای تعیین توسعه یافتگی کشورها متغیرها نشاط، امید به آینده، خشنودی و رضایتمندی افراد جامعه نیز به عنوان یک متغیر کلیدی وارد محاسبات شده است. به این شکل که اگر مردم یک جامعه احساس نشاط و رضایت نکنند، نمی‌توان آن جامعه را توسعه‌یافته تلقی کرد.

تعریف نشاط

شادی و نشاط در فرهنگ و ادب فارسی با مفاهیمی نظیر خوشی و خرمی، سرور، تازگی، طراوت، شادمانی، سرزندگی، زنده دلی، سبکی و چالاکی، طرب، خرسندی، کامروایی، رغبت درونی، ضد افسردگی و نظیر آن معادل دانسته شده است. اگر چه در بعضی متون و مقالات این دو واژه معادل هم در نظر گرفته شده‌اند اما می‌توان گفت که شادی و نشاط با هم متفاوتند. شادی حالتی از هیجان و احساس آدمی به یک اتفاق و رویداد بیرونی مثل شنیدن یک خبر مسرت‌بخش، قرار داشتن در یک مهمانی خانوادگی، دوستانه و … است به عبارتی شادی مقطعی و گذرا است. در حالی که نشاط حالتی از احساس و ادراک است که ناشی از خودباوری، رضایت از خویشتن، احساس کارآمدی و مفید بودن است که در درون فرد اتفاق می‌افتد، به تعبیری نشاط بسیار عمیق‌تر از شادی است. شادی از دیدگاه روان‌شناسی در دو بعد عاطفی، هیجانی و شناختی تعریف می‌شود. در بعد عاطفی با مفاهیمی مانند خوشی، خوشحالی، لذت و در بعد شناختی به مفهوم رضایت از زندگی نسبت داده می شود. به عبارتی شادی از سه عنصر عاطفه مثبت، فقدان عاطفه منفی و رضایت از زندگی تشکیل شده است.

نشاط از منظر جامعه شناسان

جامعه شناسان نیز نشاط و شادمانی را پدیده‌ای اجتماعی دانسته و با دیدگاه‌های متفاوتی به آن نگریسته اند. جان لاک و جرمی بنتام معتقد بودند که نشاط بر تعداد وقایع لذت‌بخش مبتنی است. برخی محققان چون سلیگمن شادي را در زمرة لذتهاي عالی و نسبتاً پایدار قرار می‌دهند، برخی چون داینر نشاط را خوشبختی ذهنی نامیده و برخی دیگر، نشاط را معادل قضاوت شخصی از مطلوبیت کیفیت زندگی خود می‌دانند، بدین معنی که فرد به چه میزان زندگی خود را دوست دارد. آلتسون و دودلی نشاط را توانایی لذت بردن از تجربه‌هاي فردي، همراه با درجه‌اي از هیجان می‌دانند. به عبارت دیگر نشاط یک احساس یا حالت ذهنی است که با احساس لذت و رضایت مشخص می شود.  از دیدگاه داینر و بیسواس داینر پیوند اجتماعی سالم براي شادي ضروري است. از نظر آنها ویژگی افراد شاد، داشتن دوستان بیشتر و صمیمی‌تر، گرایش بیشتر به جامعه، اعتماد بیشتر به دیگران و کمک به آنها می‌‎باشد.

نشاط اجتماعی، موتور محرک هر جامعه است

نشاط اجتماعی یک از مولفه‌های مهم رفاه اجتماعی به شمار می رود که با پیدایش نظریه های جدید در توسعه و تاکید بر توسعه انسانی با محوریت سلامت به عنوان یک مقوله محوری در سیاستگذاری‌های عمومی و رفاهی پدیدار شده است. اگر جامعه‌ای می‌خواهد توسعه و پیشرفت کند و به آرمان‌های انسانی خود برسد، لازمه آن داشتن شهروندانی با نشاط و شاداب است و زمانی می‌توان به کمال نشاط اجتماعی رسید که تمامی آحاد مردم بانشاط و شاداب باشند. با جامعه شاداب و بانشاط می‌توان به اهداف مهم در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دست یافت و تصمیم‌گیران جامعه همواره می‌توانند از آن به عنوان یک فرصت بهینه استفاده کنند. بنابراین می‌توان گفت که نشاط اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین و موثرترین شاخص‌های اجتماعی در گسترش احساس رضایت عمومی از زندگی، بسط تعاملات اجتماعی سازنده، رشد اعتماد عمومی و مشارکت همه جانبه اجتماعی به شمار می‌رود.  به نظر می رسد احساس شادی از یک سو انسانها را برای زندگی بهتر و بازدهی بیشتر آماده می‌کند و از سوی دیگر به دلیل ویژگی مسری بودن آن، وابستگی‌های فرد را با محیط گسترده می‌کند. از این رو مادامی که شهروندان احساس نشاط کنند، همواره در خدمت به شهر و افراد جامعه اهتمام بیشتری می‌ورزند، از این منظر نقش شادی و نشاط در زندگی افراد به حدی مهم است که متفکر اجتماعی راسکین بر این نکته تاکید می ورزد که ثروتمندترین کشور، کشوری است که بیشترین افراد بانشاط را زیر بال خود داشته باشد. از سال 2000 به بعد، در نگاه سازمان ملل، برای تعیین سطح توسعه‌یافتگی کشورها متغیرهای شادی، امید به آینده، خشنودی و رضایتمندی افراد نیز به‌عنوان یک متغیر کلیدی وارد محاسبات شده‌اند. به این صورت که اگر مردم یک جامعه احساس شادی، خشنودی و رضایتمندی نکنند، نمی‌توان آن را جامعه توسعه‌یافته قلمداد کرد که این نشانۀ اهمیت شادی است. درواقع، رضایت و شادی مردم نشان می‌دهد که آن کشور توانسته است رفاه و آرامش موردنیاز را برای اعضای خود فراهم کند. همچنین ارزیابی آمارهای جهانی دربارۀ وضعیت شادی در سال 2020 نشان می‌دهد که 14 درصد از مردم جهان در سطح «بالا» و 50 درصد «تاحدودی» شاد هستند، 30 درصد احساس شادی «پایین» دارند و 6 درصد نیز اصلاً شاد نیستند.

نقش نهادهای دولتی و عمومی در افزایش نشاط اجتماعی

– تبلیغ برای اصلاح این ذهنیت در برخی از افراد که شادی کردن معادل بی بندوباری و لاقیدی و قانون‌شکنی نیست و ترویج مظاهر صحیح شادی که با فرهنگ دینی ما همخوانی دارد.

– ترویج استفاده از لباس‌هایی با رنگ‌های شاد در منزل و در جامعه متناسب با هنجارهای اجتماعی و باورهای دینی.

– آگاه سازی مردم برای درک تمایز نشاط با لذات مادی و زودگذر و یا شادی‌های کاذب.

–  با توجه به زمانبر بودن ایجاد زیرساخت‌ها، باید با استفاده از شرایط موجود، موضوع نشاط اجتماعی را از طرق مختلف تقویت کرد؛ راه‌هایی مانند برگزاری برنامه های شاد فرهنگی و هنری شامل طنز، مسابقه و یا اجرای زنده موسیقی محلی در محل‌های عمومی، تعریف و ایجاد مجموعه های فرهنگی و ورزشی در بوستان ها، ایجاد سینماهای روباز در محل بوستان های شهر، ایجاد سایت های کوچک ورزشی.

– تبلیغ و ترویج قناعت و بهره بردن از شرایط موجود و روی آوردن به سمت طبیعت برای ایجاد تفریحات و سرگرمی‌های سالم.

– تعیین روزهای خاص عمومی مانند روز پاکسازی محیط زیست، هفته بهسازی دیوارها و پیاده روها و یا نظافت جامعه یا روز خنده و یا هفته مبارزه با اخم و عصبانیت در طی سال برای جلب توجه مردم به مقوله نشاط.

– تقویت شبکه های اجتماعی و شبکه های مروج نشاط اجتماعی، تشویق مردم به عضویت در انجمن ها و سازمان های مردم نهاد.

– امنیت اقتصادی و امنیت شغلی، سلامت اداری و شایسته سالاری هم می تواند در حوزه نشاط اجتماعی بسیار تأثیرگذار باشد، حفظ شأن کارکنان و تکریم ارباب رجوع در ادارات و سازمان‌ها، تأثیر بسزایی بر آرامش روانی و رضایت اجتماعی آنان دارد.

نویسنده: خدیجه توسلی دینانی

منبع: یاقوت نیوز

برچسب ها: بهزیستی , شادمانی , نشاط , یاقوت , یاقوت نیوز