حفاظت از محیط زیست، حفاظت از زندگی

یاقوت نیوز؛ خدیجه توسلی دینانی

تاریخ روز جهانی محیط زیست

در تقویم جهانی روز ۵ ژوئن هر سال روز جهانی محیط زیست است.  قرن ۲۰ میلادی، (سال‌های ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۰)، اوج فعالیت‌های سازمان ملل متحد در جهت فرهنگ سازی برای حفظ محیط زیست، منابع طبیعی و حیوانات بود. نتایج این فعالیت‌ها علاوه بر نام گذاری روز جهانی محیط زیست، به ثبت روزهایی چون روز زمین پاک و روز آب در تقویم‌های بین‌المللی انجامید. در روز ۵ ژوئن ۱۹۷۲ سازمان ملل برای اولین بار کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد. همزمان با این کنفرانس، مجمع عمومی سازمان ملل نیز قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) شد. در این نشست که به کنوانسیون استکهلم معروف است، حق برخورداری از محیط زیست هم‌رده با حقوق بشر قرار گرفت. همچنین حق بهره‌مندی از محیط زیست سالم، به‌عنوان یکی از حقوق اصلی تمام مردم جهان شناخته شد.

هدف روز جهانی محیط زیست

برخلاف روز زمین که بیشتر برای جلوگیری دولت‌ها و سازمان‌ها از ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی است، روز جهانی محیط زیست به مردم مربوط است. این روز بهانه‌ای برای آغاز تغییر در رفتارهای زیان آور همه مردم در محیط زیست است. هدف این روز آگاه کردن مردم در زمینه نگهداری و مراقبت از محیط زیست است.

 برنامه روز جهانی محیط زیست

هر سال UNEP برنامه‌های خاصی مثل راهپیمایی، دوچرخه‌سواری، نقاشی، درخت‌کاری و مقاله‌نویسی را با هدف جلب توجه مردم به محیط زیست و تشویق مسئولان برای تلاش بیشتر در زمینه حفاظت از محیط زیست در سراسر جهان برگزار می‌کند.روز جهانی محیط زیست به‌عنوانی نمادی برای آگاهی بخشی در مورد اهمیت حفظ محیط زیست جهانی نامگذاری شد. اهداف UNEP (یونپ) از برگزاری برنامه‌های روز جهانی محیط زیست، بخشیدن چهره انسانی به مسائل زیست محیطی، توانمندسازی مردم برای تبدیل شدن به فعالان محیط زیستی، ارتقا بینش جامعه در کنار تغییر دیدگاه‌های عمومی در خصوص نقش محوری و اساسی محیط زیست و ترویج مشارکت مردم برای حفظ محیط زیست زمین است. هر ساله نیز یکی از مسائلی که شدیداً محیط زیست را تهدید می‌کند، به‌عنوان موضوع این روز انتخاب می‌شود.

بخش وسیعی از کره زمین را طبیعت و محیط زیست تشکیل می‌‌دهد. محیط زیستی که میلیون‌ها گونه گیاه و جانور را در خود جای داده است و زیستگاه آن‌هاست. اگر اهل طبیعت گردی باشید، بی شک به تنوع گونه‌های گیاه و حیوانات مختلف در طبیعت پی برده‌اید. تا به امروز چرخه محیط زیست در جهان به گونه‌ای پیش رفته که هیچ جانداری جز انسان آن را با تهدید مواجه نکرده است! در واقع مهم‌ترین تهدید برای محیط زیست انسان‌ها هستند و یکی از علت‌های آن نیز تفاوت زندگی انسان و گسترش سازه‌های انسانی است. انسان هر سال تعداد زیادی از درختان را به دلایل مختلفی نظیر ساخت و ساز، تولید فرآورده‌های چوبی و… قطع می‌کند و بسیاری از مناطق سرسبز جهان، با خطر انقراض گونه‌های زیستی روبرو هستند. تعداد زیادی از گونه‌های جانوران به دلیل مشکلات زیست محیطی و عدم وجود اتمسفر مناسب برای زندگی در حال انقراض هستند و چنین مشکلی روز به روز گریبان گیر گونه‌های بیشتری می‌شود.

 انسان و نابودی اکوسیستم‌ها

اکوسیستم‌ها که تاروپود زندگی همه ما به آن وابسته است، به دلیل اعمال انسانی به سرعت در حال کاهش هستند. اما هنوز زمان برای نجات آن‌ها وجود دارد. فشار انسان بر طبیعت از دهه ۱۹۷۰ افزایش یافته است. ما روز‌به‌روز بیشتر از منابع طبیعی استفاده کرده‌ایم و این امر هزینه‌های گزافی داشته است. اگر بخش بزرگی از جهان طبیعی را از دست بدهیم، کیفیت زندگی انسان به شدت کاهش می‌یابد و زندگی نسل‌های آینده در معرض تهدید قرار می‌گیرد، مگر اینکه اقدام مؤثری انجام شود. طی ۵۰ سال گذشته، ظرفیت طبیعت برای حمایت از زندگی انسانی به شدت کاهش یافته است. کیفیت هوا و آب در حال کاهش است، خاک در حال کاهش است، محصولات زراعی کمبود گرده‌افشان دارند و سواحل در برابر طوفان کمتر محافظت می‌شوند. از دهه ۱۹۷۰، جمعیت زمین دو برابر شده است و مصرف سرانه ۴۵ درصد افزایش یافته است. جهان به طور فزاینده‌ای به گونه‌ای مدیریت می‌شود که بهره‌برداری از منابع طبیعی را به حداکثر برساند تا نیازهای فزاینده بشر برای منابعی مانند غذا، انرژی و الوار برآورده شود.

 تاثیر اعمال انسان بر خاک و آب کره زمین

در نتیجه این فعالیت‌ها، انسان‌ها به طور مستقیم حداقل ۷۰ درصد از خاک کره زمین را تغییر داده‌اند. این تغییرات عمدتاً برای رشد گیاهان و نگهداری از حیوانات بوده است. این فعالیت‌ها به جنگل‌زدایی، تخریب پوشش گیاهی زمین، از بین رفتن تنوع زیستی و آلودگی منجر می‌شوند. این موارد تاثیرات زیادی روی اکوسیستم‌های آب شیرین داشته است. حدود ۷۷ درصد از رودخانه‌های طولانی‌تر از ۱۰۰۰ کیلومتر، با وجود حمایت از میلیون‌ها نفر، دیگر آزادانه از منبع به دریا جریان ندارند. علت اصلی تغییر اقیانوس‌ها صید بی‌رویه است. با این حال ۶۶ درصد از سطح اقیانوس‌ها نیز تحت تأثیر فرآیندهای دیگری مانند رواناب حاصل از کشاورزی و آلودگی پلاستیکی قرار گرفته است. پوشش مرجانی زنده در صخره‌ها در ۱۵۰ سال گذشته تقریباً به نصف کاهش یافته است و پیش‌بینی می‌شود تا ۸۰ سال آینده به طور کامل ناپدید شود. از بین رفتن اکوسیستم‌ها عمدتاً به دلیل تغییر کاربری زمین و دریا، بهره‌برداری، تغییرات آب‌وهوایی، آلودگی و ورود گونه‌های مهاجم اتفاق می‌افتد. برخی امور تأثیر مستقیمی بر طبیعت دارند، مانند ریختن زباله در اقیانوس. علل دیگر غیرمستقیم هستند. این موارد شامل سیاست‌های جمعیتی، اقتصادی، سیاسی و نهادی هستند که بر پایه ارزش‌های اجتماعی استوارند و با یکدیگر تعامل دارند.

 چگونه با نابودی اکوسیستم‌ها مبارزه کنیم؟

مبارزه با از بین رفتن اکوسیستم‌ها پیچیده خواهد بود و به یک رویکرد پیوندی نیاز دارد. این به معنای تفکر در مورد چگونگی تعامل اجزای مختلف دخیل در مشکل مانند طبیعت، سیاست و اقتصاد اجتماعی با یکدیگر است.

– تغییر نحوه کشاورزی و احیای اکوسیستم‌ها : نمونه‌ای از رویکرد پیوندی، کاهش تلفات تنوع زیستی با تغییر نحوه کشاورزی و در عین حال اطمینان از اینکه مردم غذای کافی دارند، معیشت آن‌ها تضعیف نمی‌شود و درگیری‌های اجتماعی تشدید نمی‌شود، می‌باشد. راه اجتناب از برخی از این مسائل ممکن است تمرکز بر بازسازی و احیای اکوسیستم‌های پر کربن مانند جنگل‌ها و تالاب‌ها باشد. به طور مشابه نیاز به غذا را می‌توان با تغییر انتخاب‌های غذایی و کاهش ضایعات برآورده کرد.

– روی آوردن به انرژی‌های پاک: روی‌آوردن به انرژی پاک گام مهمی است که به تغییرات دیگر اجازه می‌دهد تا آسان تر اتفاق بیفتند. به استخراج زغال سنگ و گاز موجب تخریب مقادیر زیادی از معادن زمین و مناظر دریایی و همچنین آلودگی محیط‌زیست است.

– اصلاح سیاست‌ها و قوانین: برای دستیابی به این هدف، جهان نیاز به ارزیابی مجدد ساختارهای سیاسی فعلی و هنجارهای اجتماعی دارد، که تمایلی به ارزش قائل شدن به طبیعت ندارند. یکی از را‌ه‌های انجام این کار، بهبود سیاست‌ها و مقررات زیست محیطی موجود و همچنین حذف و اصلاح سیاست‌های مضر است.

نویسنده: : خدیجه توسلی دینانی

منبع: یاقوت نیوز

برچسب ها: 5 ژوئن , اکوسیستم , انرژی‌های پاک , انسان , روز جهانی محیط زیست , زیست محیطی , محیط زیست , نقاشی