علل و عوامل بروز ناهنجاریهای بدنی

حرکات اصلاحی شاخه ای از علوم ورزشی ودانشی کاربردی در جامعه است که مشتمل بر اهداف عمده شناسایی، آموزش، پیشگیری ، بهبود و اصلاح ناهنجاری‌های بدن و عادات حرکتی افراد می باشد.از این رو، شناسایی علل و عوامل مشترک بروز چنین وضعیتهای ناهنجار و آثار کلی این عوارض، ضروری به نظر می‌رسد.

یاقوت نیوز؛ مهتاب احمدی

کارشناس ارشد حرکات اصلاحی

حرکات اصلاحی شاخه ای از علوم ورزشی ودانشی کاربردی در جامعه است که مشتمل بر اهداف عمده شناسایی، آموزش، پیشگیری ، بهبود و اصلاح ناهنجاری‌های بدن و عادات حرکتی افراد می باشد.از این رو، شناسایی علل و عوامل مشترک بروز چنین وضعیت‌های ناهنجار و آثار کلی این عوارض، ضروری به نظر می‌رسد. شایان ذکر است که برخی از این عوامل مربوط به وضعیت خود فرد و برخی دیگر مربوط به محیط و شرایط بیرونی اند.اما در یک نگاه اجمالی می توان اصلی ترین علل و عواملی را که موجب بروز ناهنجاری‌های وضعیتی می شود، به شرح ذیل بیان داشت:

۱.عدم تعادل عضلانی، موضوع اصلی مورد مطالعه در حرکات اصلاحی، بررسی پدیده ایمبالانس عضلانی است. عدم تعادل عضلانی که در بیان کلینیکی از آن به عنوان عارضه و ناهنجاری نام برده می شود، می توان به دلیل بر هم خوردن راستای بدن پدید آید که علل گوناگونی برای آن می توان نام برد، مواردی چون ضعف عضلانی، کوتاهی عضلات، عدم تعادل اندام، محدودیت های مفصلی و زاویه دار شدن مفاصل و غیره از آن دسته هستند.

عدم تعادل عضلانی یک تغیر سیستماتیک در کیفیت عملکرد عضله است که با ایجاد تغیراتی در مکانیک مفصل منجر به درد، اختلال عملکردی و حتی تخریب بافت می شود.این عدم تعادل در واقع تغییر در هماهنگی و تعاملی است که باید بین عضلاتی که تمایل به سفتی و کوتاهی دارند و عضلاتی که تمایل به مهار شدن و ضعف دارند برقرار باشد.تون گروهی از عضلات در پاسخ به فشار افزایش و بالعکس تون گروهی دیگر رفته رفته کاهش می یابد و عضله مهار می شود.این پاسخها به ماهیت عضله بستگی دارند از این رو عضلات به دو دسته فازیک و تونیک تقسیم می شود.

بیشتر بخوانیم:

آشنایی با حرکات اصلاحی

روند توسعه ایمبالانس عضلانی عموما در سه مکانیسم زیر خلاصه می شود:

۱.آسیبها و اختلالات عملکردی مفصل که به تغییر در تون عضلانی منجر می شوند.

۲.مهار متقابل: مهار متقابل یک وضعیت عصبی عضلانی است و زمانی به وجود می آید که فعالیت یک عضله از حالت عادی بیشتر شده و پیام‌های عصبی برای تحریک آن افزایش یافته است. این مسئله باعث کاهش پیام‌های تحریکی و فزایش پیام‌های مهاری به عضله وآنتاگونیست آن می شود.

۳.غلبه عضلات کمکی در انجام حرکت: زمانی که حرکت دهنده های اصلی حرکت به دلیل الگوهای غلط حرکتی و تغییر یافته و یااعمال بار بیش از حد به بافت‌ها مهار و ضعیف می شوند عضلات کمکی آن حرکت (عمدتا آن دسته از عضلات کمکی که خصوصیات عضلات تونیک را دارند) بیشتر وارد عمل می شود.

مهتاب تبلت: این سه مکانیسم به علت تعامل زیادی که با یکدیگر دارند با هم عجین و منجر به ایمبالانس می شوند . مهار متقابل و غلبه عضلات کمکی می تواند به کاهش در فعالیت حرکت دهنده های اصلی و در نهایت ، به تحلیل رفتگی و شکل تغییر یافته عضله منجر شود، و متعاقب آن ، درد و آسیب دیدگی بروز می کند. در واقع عضله حرکت دهنده اصلی ابتدا از طریق پیام‌های مهاری عضله آنتاگونیست و سپس به علت غلبه عضله کمکی توسط آن عضله نیز مهار شده و تحلیل می رود.

✔اختلالات ژنتیکی و مادر زادی ، مانند کسانی که با انواع انحرافات ستون فقرات چون کج پشتی یا انحراف پاها به خارج و داخل یا کف پای صاف به دنیا می آیند.

✔بیماریها، مانند کسانی که در اثر ابتلا به سل ستون فقرات به انحراف شدید ستون فقرات مبتلا می شوند.

✔صدمات،که به عوارض ارتوپدیک و نقص در دستگاه‌های عصبی استخوانی _مفصلی یا عضلانی منجر می شود.مانند: معلولان قطع عضو.

✔فقر حرکتی و عدم تحرک مناسب که به ضعف عضلات منجر می شود مانند کودکانی که بنا به شرایط فیزیکی زندگی امکان تحرک کمتری دارد و یا افراد انزوا طلب غیر ورزشکار و بی تحرک که در دراز مدت از کارایی عضلات آنان کاسته می شود.

✔عادات نامناسب در ایستادن ها،راه رفتن ها ، نشستن هاو حمل اشیا سنگین چون حمل کیف های سنگین در کودکان دبستانی به صورت یک طرفه و ممتد که موجب کجی ستون فقرات می شود.

✔شغل و وضعیت‌های غیر صحیح و یکنواخت بدنی و انجام امور روزمره در حالت نامناسب یا فعالیت‌های ورزشی و حرکتی نامناسب مستمر،مانند افرادی که بطور یکنواخت پشت یک دستگاه پرس یا بافندگی می ایستند و عمدتا با یک گروه از عضلات خود کار می‌کنند که اینگونه مشاغل در بعضی از اعضای بدن آنان ناهنجاری یا محدودیت حرکتی ایجاد می‌کند.

✔تقلید الگوهای حرکتی و وضعیت بدنی غلط و نامناسب که بیشتر در سنین پایین تر و در دوران نوجوانی دیده می شود.قالبا افراد این الگوهارا از رسانه های عمومی دیده و سپس آگاه یا ناخودآگاه از آن تقلید می کنند.

در این امر معمولاً از الگوهای برتر مانند شخصیت های اجتماعی، ورزشکاران و هنر پیشه ها تقلید می شود.

✔استفاده از پوشاک نامناسب از قبیل کفش یا تجهیزات غیر استاندارد مانند صندلی، میز و نیمکت های مدارس به ویژه در سنین دبستان و دوران رشد.

✔کمبود محرک های پشت رشدی، مانند نور، آب و هوای نامناسب، محیط و تغذیه.

✔وضعیتهای روانی و شخصیتی ، مانند افرادی که خجالتی هستند یا افسردگی روحی داشته و بیشتر در وضعیتی به سر می برند که سرشان به طرف پایین است و این مسئله در دراز مدت موجب افتادن سر به جلو، کشیدگی و ضعف عضلات باز کننده سر و گردن آنان می شود.

افزایش وزن که به منزله عاملی در بروز برخی از عوارض مانند کف پای صاف، علت اولیه یا دست کم یک عامل تشدید کننده ضعف قوس‌های کف پایی محسوب می شود.

✔مسائل فرهنگی و تربیتی که وضعیت بدنی خاصی را به طور مثال: در نشستن توصیه و ترویج می کند.برای مثالنوعی خاصی از نشستن (مثلا چهار زانو نشستن) را نشانه ادب و احترام یا نوعی راه رفتن را نشانه تواضع می دانند.

✔تیپ بدنی ، به طوری که تیپ فربه پیکری استعداد بیشتری برای ابتلا به عوارض کف پای صاف و زانوی ضربدری داشته و افراد قد بلند که میل به افتادن بالا تنه آنان به طرف جلو بیشتر است احتمال ابتلا آنها به عارضه گرد پشتی نیز بیشتر است.

✔سن، هرچند سن به عنوان عاملی مستقل کمتر مورد بحث قرار می گیرد، اما در برخی از سنین ابتلا به برخی از عوارض بیشتر است . چنان که سنین ۵_۷ سالگی را اولین دوره تغییر شکل بدن و ۱۰/۵_۱۳ سالگی را دومین دوره تغییر شکل و ایجاد انحرافات بدن نامیده اند. همچنین نوعی از عارضه کج پشتی حدود ۱۲_۱۵ سالگی شیوع بیشتری دارد.

از این نویسنده بخوانید: